अेक कवी म्हंटा

 (कोंकणीतले प्रसिद्ध कवी रमेश भगवंत वेळुस्कार हांणी गोंयच्या कांय वेंचिक कविंचेर एक  सदर  बरयल्ले. हें सदर ‘भांगरभूंय’ कोंकणी दिसाळ्याच्या ‘भांगरसाळ’ आयतार पुरवणेंतल्यान येतालें. काशिनाथ शांबा लोलयेंकार हांच्या ‘झेमेची कविता’ हे कवितेवेलो लेख 9 ऑक्टोबर 2016 दिसा  आयिल्लो. तातूंतलो हो वेंचिक भाग)


... जस जसो मनशाक अणभव येत गेलो तस तसो ताच्या व्यक्त जावपाच्या प्रकारांत विकसित बदल घडत गेले आसपाचीय शक्यता नाकारतां येना. (एसआयसी). कोंकणीत तर तरातरांचे प्रभाव आनी परिणाम आमच्या सांगाती कवींच्या कवितांचेर जाल्ले आमी पळयतात. जाणीवांच्या नव नव्या थरांची परिणामकारक अभिव्यक्ती करपी कवी इश्ट काशिनाथ शांबा लोलयेंकार हांची कविता ते नदरेन अभ्यास करपासारकी आसा. ती नवकविता तर आसाच पूण ती सररिअलिस्ट कवितेच्या प्रांतांतूय सफलतायेन संचार करता अशें जाणवता.
…...
‘झेमेची कविता’ ही कविता वाचतां वाचतां ती चोखंदळ वाचतल्याचें मन खेंचून घेता. एक चमत्कृती हे कवितेंत जाणवता.
…...
हे कवितेचें शीर्शक आसा झेमेची कविता. तशें पळोवपाक हें शिर्शक सादें दिसता. आमी हे झेमेसंबंदान जितलें चड चिंतपाक लागता तितलें हें उतर वाडत वचूंक लागता. ताका वेग वेगळे अर्थ प्राप्त जायत वचूंक लागता. तशी झेम ही प्राकृतिक अवस्था. जी मनशाक ताचे सगळे शारीरिक वेव्हार बंद करपाक लायता. परिणाम म्हण ताका झेम येता. हे अवस्थेंत शारीरिक वेव्हार हांगा बंद जाता अशें हांवें म्हटलां खरें पूण ते कितलें खरें तें तुमीच थारायात. हे अवस्थेंत दिसभरांत मनशाच्या शरीरांत जी झीज जाता ती भरून काडपाचें काम शरीर करता आनी ताका आसलो तसो घटमुट करून सोडटा. हे झिजीचो परिणाम म्हण शरीरांत मरून गेल्ल्या पेशींच्या जाग्यार नव्यो पेशींची निर्मिती करपाचें काम सुरू जाता. अशा वेळार शरीराचे सामान्य अवस्थेक आपशींच न्हीद येता. ही एक सैमानूच निर्माण केल्ली प्राकृतिक व्यवस्था. म्हणजें शरीर जागेंच आसता. आनी झेम ही नवनिर्मितीक चालना दिवपी अवस्था. पूण ही झेम कोणाक येता जाल्यार ती आमच्या बाह्य मनाक येता. आनी सुप्त मन मात अविरत जागें आसता. हे कवितेंत वेग वेगळ्या संदर्भातलें जागें जावप आसा. झेम जरी कूड निश्क्रिय करपाचीच अवस्था दिसली तरी ती पूर्ण तरेन सक्रिय करपाखातीर केल्ली तजवीज आसा हें लक्षांत येतकूच हे झेमेक एक वेगळेंच वलय प्राप्त जाता. ते खातीर झेम हें शिर्शक साधारण म्हण्टां म्हण्टां असाधारण जावन वयता.
…..
ही कविता झेम आनी जाग ह्या अवस्थांच्या आश्रयान आकाराक येता.
…...
कवी काशिनाथ शांबा लोलयेंकार आपले कवितेच्या माध्यमांतल्यान मनाचेर आयल्ली व्यर्थताय, निर्शेणी, बरे तरेन व्यक्त करता. तूं जागो जाले उपरांत अशा उतरांनी सुरू जाल्ली ही कविता आनी तूं परत एकदां/सोदता जागो जांवक अशा उतरांनी कवी समेर येता तेन्ना कवी जिणेतली व्यर्थताय आनी तिचें सातत्य प्रभावीपणान मांडटना दिसता.
…..
हें चित्र बरेंचशें अतिवास्तवशें दिसता. आनी तें निर्माण करपी कोण आसा जाल्यार मनीस. मनीस सभावाक लागून येवरोपांत जीं दोन महायुद्धां जालीं ताका लागून अगणीत मनशां मरणाच्या उज्यांत ना जालीं. ताचो परिणाम थंयसल्ल्या लागशिल्ल्या मनशांचेर जालो. जिविताचेर आसलेलो मनीस आत्तां ना जाता  हे पळोवन तो निरशेंवक लागलो. युद्धाक लागून आर्थिक आस्पतीचोय विध्वंस जालो. आपलेंय खंच्याय खिणाक कितेंय जांव येता अशा धसक्यान मनीस जियेंवक लागलो. ताचो आपल्याचेरूच आसलेलो विश्‍वास हाल्लो. ह्या सगळ्याचो परिणाम ताच्या चिंतनाचेर जालो. आपल्या भयापसून पयस पळपाखातीर तरा तरांची चिंतना ताच्या मनांय (एसआयसी) येवपाक लागलीं. सुरवातेक हें अतिवास्तव दर्शन फ्रांसांतल्या चित्रकारांच्या कामांतल्यान पळोवपाक मेळ्ळें. आपल्या भयापसून पयस पळपाखातीर, ह्या भयांकृत वास्तवापसून पयस पळपाक अतिवास्तवतायेचो आदार घेतलो. हे चळवळींतल्यान फेदिरिकु गार्सिया लॉर्का, आन्द्रे ब्रेतों, आंतोनियु आर्तुद् अशे कवी आयले. आमचे कोंकणींत अतिवास्तववादी (सररिअलिस्टीक) कविता आमकां प्रामुख्यान काशिनाथ शांबा लोलयेंकार ह्या कवीन बरयल्ली दिसता.
…..
म्हाकां काशिनाथ शांबा लोलयेकार ह्या कवीन बरयल्ली एक इल्लीशी कविता ह्या वेळार याद जाता. एक कास्ताचो पिवपी झेलत झेलत गादयेर येता. तो आपलेच भिरकेंत आसा. जिवितांतली सगळी निरर्थकताय, ह्या जगपावयलोे उडलेलो विस्वास तशेंच सुटना म्हण ह्या जगांत रावप... हें सगळें जिविताचे अर्क तो त्या गादयेकार अंकलाक कितले सोपे तरेन सांगता तें पळयात.

कोण कोणाचो
अंकल
घाल रुपयाचो

हीं पांच उतरां वाचल्या उपरांत वा आयकल्याउपरांत बाकीचे सगळें ब्रह्मांड फकत पोकोळ आसा अशें जाणवता. तें सतत घुंवत आसा अशेंय जाणवता आनीक तातूंत कांयच अर्थ ना हेंय जाणवत वयता... अशा वेळार तो बेब्दो, बेब्दो उरना तर तो जिणेची निरर्थकताय अखंड जगलेलो असह्य अणभवसो दिसता. आनी आमचेर पडटा तें सररिअलिजमचें वागरें.

***********************************

झेमेची कविता

तूं जागो जाल्याउपरांत
तुकां पडटलें एक सपन
सपनांत तुका दिसतलें की
तूं निक्तोच जागो जाला

आतां उठ
उठ  आतां

दोळे उगड
पळय

पळय
ही निसण
ही मडकी
हीं फुलां
हें पेत्रॉल
आनी ह्या लांकडांचे राशीर न्हिदलेलो
तूं

लाकडांनी पेट घेतला
आनी तूं परत एकदां सोदता
जागो जावंक